متخصصین بر این باورند که یکی از دردناک‌ترین زخم‌های دهانی، آفت دهان است. تقریباً 20 درصد جامعه این زخم‌ها را تجربه کرده‌اند و میزان شیوع آن در میان خانم‌ها بیشتر از آقایان است. این زخم‌ها علی‌رغم درد بسیاری که دارند، مسری و خطرناک نیستند. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا شما را با آفتهای دهان و انواع آن، دلایل ایجاد و راه‌های درمان یا پیشگیری از آن با مکمل های درمانی آشنا کنیم.
زخم‌های آفت دهانی چه شکلی هستند؟
آفت دهان بیشتر در بافت نرم داخل دهان مانند روی زبان، لثه‌ها، داخل لپ‌ها و روی کام نرم ایجاد میشود. زخم‌ها به صورت گرد، کم‌عمق، به رنگ خاکستری با حاشیه قرمز و تا حدی برجسته هستند. برخلاف تبخال، آفتهای دهان پس از بهبود از خود ردی به جای نمی‌گذارند.
کسانی‌که به این بیماری مبتلا شده‌اند درد آن را به سوزن سوزن شدن یا سوزش قبل از ایجاد زخم تشبیه می‌کنند. همان‌طور که در قسمت قبل نیز به آن اشاره شد این زخم‌ها مسری و خطرناک نیستند و پس 7 تا 10 روز بهبود پیدا می‌کنند.
با انواع آفتهای دهانی آشنا شوید!
می‌توان زخم‌های ایجاد شده بر اثر آفت دهانی را به سه دسته زیر تقسیم کرد:
آفتهای دهانی مینور
شایع‌ترین نوع آفتهای دهان، آفتهای دهانی مینور هستند. ظاهر این نوع از آفت‌ها کوچک و دایره‌ای شکل است که همان‌طور که گفته شد در بافت نرم دهان به وجود می‌آیند. طول درمان این بیماری بین 10 تا 14 روز است. ممکن است در هر بار ابتلا به این نوع از آفت دهان چندین زخم در دهان، لثه، لب و زبان ایجاد شود.
آفتهای دهانی ماژور
اندازه آفتهای دهانی ماژور بزرگ‌تر از زخم‌های نوع مینور است. همچنین ظاهر زخم‌ها نسبت به نوع قبل عمیق‌تر هستند. آفت ماژور به زمان بیشتری برای بهبودی احتیاج دارد و بهتر است برای تشخیص و درمان آن از یک متخصص کمک گرفت.
محل ایجاد آفتهای دهان ماژور در لوزه است به طوری که به محض ابتلا بیمار درد شدیدی در ناحیه گلو خود احساس می‌کند. این درد در هنگام بلع غذا بسیار زیاد میشود.
آفتهای دهانی هرپتی (تبخال‌گونه)
این نوع از آفتهای دهانی بیشتر در بزرگسالان مشاهده شده است. زخم‌های آن به صورت دسته‌ای و ریز هستند. از آنجا که از نظر ظاهری بسیار شبیه تبخال (لکوپلاکیا) هستند، بهتر است برای تشخیص درست به پزشک متخصص مراجعه کرد.
دلایل ایجاد آفت دهان چیستند؟
با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی، پزشکان هنوز علت بیماری ساده‌ای مانند آفت دهانی را پیدا نکرده‌اند و دلایل ایجاد آفت دهان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. تحقیقات و مطالعات نشان می‌دهد که برخی از علائمی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم شانس ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند یا باعث تشدید علائم این بیماری می‌شوند. این فاکتورها عبارت‌اند از:
- علل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
- ابتلا به عفونت‌های ویروسی
- هلیکوباکترپیلوری (باکتری ایجادکننده زخم معده)
- آسیب دیدن یا ضربه خوردن دهان و دندان
- اعمال فشار به بافت نرم داخل دهان
- عدم تعادل هورمونی در دورانی مانند بلوغ، قاعدگی و یائسگی
- داشتن آلرژی به بعضی از مواد غذایی
- حساسیت به مواد موجود در دهان‌شویه‌ها
- خمیر دندان‌های حاوی سدیم لوریل سولفات
- کاهش بعضی از ویتامین‌ها نظیر نیاسین یا ویتامین B3، اسیدفولیک یا B9 و کوبالامین یا B12
- کمبود برخی از مواد معدنی مانند آهن، روی یا کلسیم
- اضطراب و استرس‌های عاطفی
- مصرف دخانیات
- برخی از بیماری‌های دستگاه گوارش نظیر سلیاک یا کرون
- ضعف سیستم ایمنی بدن در بیماری‌هایی مانند ایدز، پیوند عضو، سرماخوردگی و آنفولانزا
- مصرف داروهایی نظیر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، آسپرین، مسدودکننده‌های بتا، داروهای شیمی‌درمانی، نیکوتین خوراکی، پنی سیلامین، سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی، فنیتوئین، داروهای سولفات، مهارکننده‌های تجمع پلاکتی، آنتی کولینرژیک، مهارکننده‌های پروتئین، وازودیلاتورها، ضد فشار خون‌ها، ضد ویروس‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها
البته در گذشته علت آفت دهان را ویروسی می‌دانستند. اما این فرضیه با نمونه‌برداری از زخم‌های آفت دهانی و مشاهده نوع ال فرم استرپتوکوک ثابت کرد که منشاء این بیماری میکروبی است. اما از آنجا که این میکروب‌ها در مخاط سالم و دیگر بیماری‌های دهانی هم مشاهده شده است، نمی‌توان به طور کامل این مطالعات را تأیید یا رد کرد.
یکی دیگر از دلایل آفتهای دهان را اختلال در سیستم ایمنی بدن مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (بیماری بهجت) می‌دانند. در این بیماری‌های سیستم ایمنی، بدن نمی‌تواند بافت آشنا و بیگانه را تشخیص دهد، در صورتی که مخاط دهان به اشتباه عامل خارجی شناسایی شود، سیستم دفاعی به مخاط دهان حمله می‌کنند و باعث ایجاد زخم در آن خواهند شد. همان‌طور که اشاره شد این زخم‌ها پس از چند روز بهبود پیدا می‌کنند.
درمان آفت دهان با مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها
با استفاده از مکمل های درمانی حاوی مواد معدنی و ویتامین‌ها می‌توان تا حد زیادی سوزش و درد ناشی از آفتهای دهانی را کاهش داد. برخی از مهم‌ترین و تأثیرگذار‌ترین مکمل‌ها بدین قرار هستند:
- مکمل‌های حاوی ویتامین B: با مصرف مداوم ویتامین‌های گروه B نظیر B3، B9 و B12 می‌توان آفت را بهبود بخشید یا از ابتلا به آفت دهانی پیشگیری کرد. حتی توصیه میشود کسانی که با کمبود این ویتامین روبه‌رو نیستند نیز مجدداً این مکمل‌ها را مصرف نمایند تا مانع بازگشت این بیماری شوند. مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین مانند گوشت، تخم‌مرغ و مغزیجات نیز بسیار مؤثر است.
- مکمل روی (زینک): همان‌طور که در قسمت قبل اشاره کردیم یکی از دلایل ایجاد آفت دهان کمبود روی یا زینک در بدن است. به همین دلیل مصرف منظم مکمل‌های زینک می‌تواند تا حدودی از ابتلا به آفتهای دهانی پیشگیری کند.
- مکمل آهن: توصیه میشود که مکمل آهن را زیر نظر پزشک مصرف کنید. همچنین می‌توانید از مواد غذایی مثل اسفناج، کشمش، نخود و عدس که سرشار از آهن هستند در رژیم غذایی خود استفاده کرد.
سخن آخر
همان‌طور که گفته شد بیماری آفت دهان یکی از بیماری‌های دردناک دهان و دندان به شمار می‌آید. با وجود اینکه دلایل ابتلا به این بیماری هنوز ناشناخته هستند می‌توان با مصرف مکمل های درمانی تا حد زیادی از ابتلا به این بیماری پیشگیری نمود یا علائم این بیماری را کاهش داد و بهبودی آن را تسریع کرد. مکمل‌هایی مانند مکمل زینک، آهن و ویتامین‌های گروه B می‌توانند شما را از ابتلا به این بیماری مصون نگه دارند.
